“Voor de jongeren ben ik een vertrouwenspersoon"

Samatar Abdillahi is intercultureel mediator bij Nidos. Hier helpt hij jongeren en jeugdbeschermers om elkaar beter te begrijpen wanneer de onderlinge communicatie vanwege taal- of cultuurverschillen moeizaam verloopt. Wat ik het mooiste vind aan mijn werk? Het moment waarop de jeugdbeschermer en de jongere elkaar snappen. Wanneer het klikt en ze samen verder kunnen, allebei met een glimlach op hun gezicht.

Een nieuwe wereld

Samatar komt oorspronkelijk uit Somalië, waar hij rond zijn tiende is vandaan is gevlucht. “Ik heb een lange vluchtreis doorgemaakt. Eenmaal in Nederland deed ik een poging om de middelbare school af te maken en ben ik gestart met verschillende beroepsopleidingen, maar dat lukte niet goed. Nu volg ik een deeltijdopleiding Social Work—daarmee is er een wereld voor me opengegaan. Via de opleiding kwam ik in contact met gezinnen waarbij Nidos betrokken was. Een paar jeugdbeschermers zagen mijn manier van werken en vroegen: ‘Wij hebben een afdeling interculturele mediation. Heb je daar interesse in?’ Ik kende Nidos nog niet zo goed; ik wist alleen dat het een voogdijinstelling voor minderjarigen was, maar ik was nieuwsgierig. Inmiddels werk ik hier bijna een half jaar. Dat is nog niet zo lang, maar ik vind het werk heel boeiend.”

Bruggen slaan

Als intercultureel mediator slaat Samatar een brug tussen jongeren en jeugdbeschermers. “Als het contact tussen een jongere en een jeugdbeschermer niet loopt, klopt de jeugdbeschermer bij mij aan. Dan ga ik met ze in gesprek: zijn er wrijvingen, is er een gebrek aan vertrouwen? En waar ligt dat dan aan? In veel gevallen schuilt de oorzaak van moeizame communicatie in de taal, gebruiken, cultuur, emoties. In Nederland kijk je elkaar bijvoorbeeld in de ogen als je met elkaar praat, ook als iemand ouder is dan jij. In Somalië kijk je in zo’n geval omlaag, uit beleefdheid. Zulke verschillen in gedrag en gezichtsuitdrukkingen kunnen aan beide kanten anders worden opgevat. Ik ondersteun vooral jongeren met een Afrikaanse of islamitische achtergrond. Doordat ik bekend ben met hun gebruiken, merk ik zulke zaken sneller op. Vervolgens breng ik de culturele context over van de jongere naar de jeugdbeschermer en andersom, zodat ze elkaar beter begrijpen.”

Een vertrouwenspersoon voor de jongeren

Hoe ziet dat ‘bruggen slaan’ er in de praktijk uit? “Zodra een jeugdbeschermer mij inschakelt, maak ik een afspraak op de opvanglocatie om kennis te maken met de jeugdbeschermer en de jongere,” vertelt Samatar. “Eerst vraag ik de jeugdbeschermer waar hij in het contact tegenaan loopt: is de jongere stil en teruggetrokken? Of is er een extra factor in het spel, zoals middelengebruik? Daarna ga ik met de jongere in gesprek. De jeugdbeschermer spreekt zijn of haar taal meestal niet, maar ik wel; dat geeft vertrouwen.”

“Na die eerste kennismaking start ik een traject met de jongere. De lengte van zo’n traject verschilt: mijn kortste traject bestaat uit vijf wekelijkse contactmomenten, de langste uit twintig. Soms merk ik dat er meer nodig is om écht contact te maken met de jongere en begrip te creëren tussen hem of haar en de jeugdbeschermer. En op andere momenten merk ik dat een afspraak om de twee weken ook voldoende is, in plaats van elke week. De aanpak staat dus niet vast; ik kijk naar wat er past bij de situatie van de jongere en stem het traject daarop af.”

“Als de jongeren mij eenmaal kennen en vertrouwen, komen ze met vragen bij mij. Vaak willen ze meer weten over bepaalde onderdelen van de asielprocedure. Daar geef ik ze dan uitleg over. Met anderen praat ik over hoe ze hun leven voor zich zien, wat ze willen bereiken. Soms gaan we samen wandelen of even eten halen. Eigenlijk ben ik hun vertrouwenspersoon. Als het traject is afgelopen, stopt ook ons contact. Wel houdt de jeugdbeschermer me daarna op de hoogte: hoe gaat het nu? Wat heeft het traject betekend voor hun band? Waar staat de jongere nu? Vaak krijg ik goede berichten.”

Advies geven

“Verder heb ik ook gesprekken met mentoren op opvanglocaties. Ik geef hun advies over hoe zij in bepaalde situaties het beste met de jongeren kunnen omgaan. Een mentor gaf bijvoorbeeld aan dat een jongere heel terughoudend was in het contact. Dan leg ik uit dat kinderen in Somalië gewend zijn af te wachten tot ouders naar hen toe komen, en geef ik hem advies over hoe hij de jongere kan aanleren om proactiever te zijn. Ook sprak ik de kok van een opvanglocatie, die gefrustreerd was omdat de jongeren de maaltijden niet lustten en hij steeds eten moest weggooien. Ik had zelf kruiden van thuis meegenomen, die de jongeren herkennen uit hun land van herkomst. De kok is daarmee gaan koken en heeft het eten aangepast. Volgens mij is het toen goed gekomen.”

Nieuwe kennispaden

“Wat ik het mooiste vind aan mijn baan? Het moment waarop de jeugdbeschermer of mentor en de jongere elkaar begrijpen. Wanneer het klikt en ze samen verder kunnen, allebei met een glimlach op hun gezicht. Dat is zo mooi om te zien. Bij een mentor en een jongere die ik ondersteunde was er veel onbegrip; ze waren een beetje bang voor elkaar. Nu knuffelen ze dagelijks. Zulke dingen maken mijn werk heel dankbaar.”

Om lastige situaties tot zo’n goed einde te brengen, zijn een aantal eigenschappen volgens Samatar essentieel. “Je moet onbevooroordeeld zijn, een onvoorwaardelijke houding hebben naar de ander en met een open blik naar de situatie kijken. Het gaat hier om kinderen, om tieners—dat houd ik altijd in mijn achterhoofd. Soms kunnen ze hun afspraken niet nakomen, dat hoort ook bij de leeftijd. Ik houd daar rekening mee.”

“Verder is geduld ook heel belangrijk. Sommige jongeren hebben een bepaald beeld van de wereld. Daarin zoeken ze bevestiging bij andere vluchtelingen, bij een gemeenschap die hetzelfde heeft meegemaakt. In sommige opvattingen, bijvoorbeeld over de asielprocedure, kunnen ze dan heel star worden. In zo’n geval laat ik soms meer tijd tussen onze afspraken. In de tussentijd bellen we, stuur ik ze informatie, vertaal ik documenten voor ze. Zo kan de jongere alles laten bezinken en nieuwe kennispaden maken. Mijn doel is niet om de denkwijze van de jongeren te veranderen, maar om ervoor te zorgen dat ze beschikken over alle informatie die ze nodig hebben en in een positie zijn waarin ze die kunnen ontvangen.”

Ruimte van vertrouwen

Niet alleen zijn baan bevalt goed; ook bij Nidos als organisatie voelt Samatar zich thuis. “Hier werken met mensen met passie: ze zijn gedreven en weten waarvoor ze het doen. Dat bevalt mij wel. Ik werk vooral samen met de jeugdbeschermers en merk dat zij een heel flexibele houding hebben. Ze staan open voor een andere manier van denken, voor een alternatieve aanpak. We hebben allebei hetzelfde doel, dezelfde overtuigingen—het is alsof je elkaar al kent. Dat maakt de gesprekken heel makkelijk.”

“Om vakbekwaam te worden, volg ik nu de opleiding Interculturele mediatie, samen met zo’n twintig andere intercultureel mediators. De opleiding wordt door Nidos zelf gegeven en duurt ongeveer een half jaar. Binnen de groep is er zoveel diversiteit in achtergronden, in opleidingen … De een was hoogleraar in Syrië, de ander een rechter in een ander land. Iedereen stelt zich open en vertelt zijn of haar verhaal. Dat vind ik prachtig om te zien. In Nederland is het gebruikelijk om privézaken binnen te houden, maar bij Nidos is de sfeer heel open. Je mag delen. Het is een ruimte van vertrouwen, bijna een nest waarin je terechtkomt—zo zie ik dat. Wist je trouwens dat Nidos ‘nest’ betekent?”

De mooiste plek die er is

“Twijfel je nog of je bij Nidos wilt werken? Spring in het diepe en kom het ervaren. Als je gedreven bent om er voor anderen te zijn, hen belangeloos te helpen en elkaar als mens te ondersteunen, dan is Nidos de mooiste plek die er is. Ook als je kennis wilt opdoen over andere culturen, gebruiken en denkwijzen ben je van harte welkom. Ik zie onze organisatie als een prachtig akkerland, waar alleen maar mooie bloemen kunnen groeien: jongeren én medewerkers. Soms is het ook spannend, want we werken niet in een vacuüm. Er gebeurt van alles: het waait, het stormt. Je moet stevig in je schoenen staan, maar uiteindelijk word je er nóg sterker van.”

Nieuwsgierig naar werken bij Nidos?

Meer weten over werken bij Nidos? Bekijk hier onze openstaande vacatures. We horen graag van je!